نقد و بررسی کتاب «وقت جنگ، دوتارت را کوک کن»

نشست نقد و بررسی کتاب «وقت جنگ، دوتارت را کوک کن» نوشته یوسف قوجق با حضور نویسنده اثر در کتابخانه عمومی بعثت شهرستان دماوند برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران، نشست نقد و بررسی کتاب «وقت جنگ، دوتارت را کوک کن» با حضور یوسف قوجق، نویسنده اثر؛ اصغر فکور و عزیز سهرابی، منتقدان حاضر در نشست و جمعی از اعضا در کتابخانه عمومی بعثت شهر آبسرد شهرستان دماوند برگزار شد.

در این نشست یوسف قوجق، نویسنده اثر، به بیان پیشینه ای از فعالیت های خود پرداخت و گفت: اولین کار من سال ۷۰ با عنوان «کجاوه» به صورت مجموعه داستان چاپ شد و قبل از آن نیز در کیهان بچه‌ها می‌نوشتم.

یوسف قوجق بیان کرد: آغاز نگارش کتاب «وقت جنگ، دوتارت را کوک کن» به سال ۷۵ بازمی‌گردد. آن زمان به ذهنم رسید داستانی را بنویسم که به تاریخ کشور بپردازد؛ در سفری به ترکمنستان تحقیقاتی را در خصوص ترکمن‌ها انجام دادم و بعد شروع به نوشتن کردم.

وی گفت: اگر ترکمن‌ها در جنگی که در این کتاب روایت شده پیروز می‌شدند، موسیقی گرگ تپه متولد نمی‌شد و ما نباید پیروزی را تنها نظامی بدانیم. در این رمان کسانی که پدران ترکمن‌ها را کشتند، نقشه می‌کشند تا فرزاندان آن ها را به سربازی بگیرند و در واقع تلاشی در راستای سلطه است.

اصغر فکور، منتقد حاضر در نشست با بررسی اثر اظهار داشت: داستان از دل یک حادثه‌ی تلخ تاریخی شکل می‌گیرد و نویسنده در پیش‌گفتار، به شرح تمام اتفاقات و جزئیات می‌پردازد. این عمل نویسنده، به زعم من به خودزنی تعبیر می شود که نویسنده همه موارد حتی شیوهی نفوذ دشمن را شرح داده و به اعتقاد من جای این پیش‌گفتار پر آب‌وتاب، در انتهای رمان بود.

فکور اظهار داشت: کتاب توانسته یک واقعه تلخ تاریخی را به تصویر بکشد که فرهنگ و آداب و رسوم قومی (ترکمن) را نیز در خود جای داده است. البته مهم تر از همه این مسائل ما با یک داستان هویتی مواجه هستیم و شان آن از داستان تاریخی و قومی بالاتر است؛ آقای قوجق سعی کرده در اثر خود بخشی از هویت ما را بازیابی کند که قابل تامل و افتخار است. بعلاوه، انتقال درست فرهنگ و باورها و کهن‌الگوهای ترکمن‌ها که به‌خوبی وارد بافت داستان شده، از نکات مثبت این اثر است.

فکور ادامه داد: اگر بخواهیم از بعد داستانی به این کتاب نگاه کنیم، باید متن را تحلیل و نگاه متفاوتی داشته باشیم و صرف پرداختن به قوم ترکمن یا هر قومیتی و نزدیک شدن به ادبیات اقلیت و دوری از ادبیات آپارتمانی، کافی نیست. عدم چالش افراد داخل قلعه، عدم کنش و واکنش چالش‌برانگیز کافی در قلعه و منفعل بودن مطلق افراد در برابر تصمیمات «باتیرخان» و اتفاقات تحمیل شده به آن‌ها، از جمله ایرادات اثر است؛ همین‌طور تکرار نام‌های روسی با نام خانوادگی‌شان که از نگاه خواننده خسته‌کننده است.

سهرابی دیگر منتقد حاضر در نشست گفت: چیزی که خلأ آن را به شدت حس کردم، حضور زن در این کتاب بود. رمان ۴۰۰ صفحه‌ای با این حجم به عنصر زن نیاز داشت. فکر می‌کنم نویسنده از کنار این موضوع به راحتی گذشته است.

نویسنده اثر در پاسخ به این بخش از سخنان عزیز سهرابی، بیان کرد: در دوره‌ای که داستان در آن بازه روایت می‌شود، زنان ترکمن بیشتر در منزل هستند اما در جایی که لازم است وارد میدان می‌شوند و وظیفه خود را به درستی انجام می‌دهند. البته چون نگاه من مردانه بود، قبول دارم نتوانستم بیشتر به زنان بپردازم.

به عقیده عزیز سهرابی، پرداختن به ساز اصیل ترکمن در این داستان بسیار مطلوب بود و در واقع درد تاریخی توسط تار روایت می‌شود، که بسیار جذاب است.

وی افزود: برخی از اشعار ترکمن به فارسی موزون تبدیل شده که نوعی احترام به زبان فارسی است اما ای کاش این اثر بیشتر به رنگ‌ها، اسب‌ها و غذاهای ترکمن می‌پرداخت. اگر چه در این صورت این رمان بیشتر وجهه بومی پیدا می‌کرد.

گفتنی است در پایان از نویسنده و منتقد اثر با اهدای لوح سپاس تقدیر به عمل آمد.